Freegans

Η είδηση μεταδόθηκε από το γερμανικό δίκτυο της Deutsche Welle, αναφέρθηκε ο Επενδυτή του περασμένου Σαββάτου, γράφηκε στην Καθημερινή και παρουσιάτηκε στο διαδίκτυο. Ακόμα μπορείτε να δείτε εδώ, εδώ και εδώ σχετικά άθρα.

Αναφέρεται σε μια ομάδα Γερμανών οι οποίοι τρέφονται με πεταμένα τρόφιμα που βρίσκουν στα κοντέινερ των Super Markets. Δεν πρόκειται για άστεγους ή πένητες που προσπαθούν να βρουν τροφή στα σκουπίδια, αλλά για συνηθισμένους ανθρώπους που ίσως πριν να ήταν στελέχη επιχειρήσεων με μισθούς πολύ παραπάνω του μέσου όρου, που σιχαθήκαν την αφθονία, τη συσσώρευση του πλούτου, την υπερκατανάλωση και επέλεξαν να ακολουθήσουν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής.

Πρόκειται για τους freegans. Ξεκίνησε στην Αμερική ως ακίνδυνη και γραφική διαμαρτυρία και κατέληξε να γίνει κίνημα, μια δυναμική υποκουλτούρα που τίθεται συνειδητά εκτός καπιταλιστικού συστήματος, μποϋκοτάροντας την καταναλωτική κοινωνία και επιβιώνοντας από τα σκουπίδια των άλλων.

Στη Νέα Υόρκη περισσότεροι από 14.000 freegans ζουν με αυτά που πετάνε τα εστιατόρια και τα Super Markets. Βρίσκουν άφθονο ψωμί, καθαρισμένα και συσκευασμένα λαχανικά, φρούτα που δεν έχουν την τέλεια εμφάνιση και έπρεπε να αντικατασταθούν από φρέσκα, παρτίδες ρύζι, μακαρόνια, κονσέρβες και άλλα είδη που αποσύρθηκαν από τα ράφια λόγω της παρελθούσης ημερομηνίας λήξης αλλά μπορούν να καταναλωθούν και την επόμενη ημέρα.

Η ονομασία freegan, προέρχεται από τις λέξεις free (ελεύθερος) και vegan (χορτοφάγος) αν και το χορτοφάγος μάλλον παραπέμπει στην οικολογική ευαισθησία και στον τρόπο διαβίωσής τους. Στο μανιφέστο "Why Freegan" που συνέταξε ο ντράμερ Warren Oakes το 1999, αν και ο ορισμός του freeganism δεν είναι ξεκάθαρος, θα μπορούσε να οριστεί, ως "αντικαταναλωτική ηθική της διατροφής".

Οι Αμερικανοί παράγουν 245 εκ. τόνους σκουπίδια τον χρόνο και περίπου το 12% από αυτάείναι τρόφιμα. Στην Αγγλία από τους 17 εκ. τόνους τροφίμων που πετάγονται ετησίως, οι 4 εκ. τόνοι βρίσκονται σε κατάσταση που μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, το πέταγμα των τροφίμων στα σκουπίδια είναι η φθηνότερη δυνατή επιλογή για τη βιομηχανία τροφίμων.

"Έχω πάρει μια συνειδητή απόφαση. Να μην υπακούω στην εντολή να αγοράζω ότι βρω μπροστά μου. Είναι ένα μποϊκοτάζ στην καταναλωτική κοινωνία. Έχουμε αφεθεί σε κάθε είδους σπατάλη, δολοφονώντας τον πλανήτη μας", και "Γιατί να πετάμε τρόφιμα που μπορούν ακόμη να καταναλωθούν και γιατί να δουλέψω 8 ή 10 ώρες την ημέρα, ώστε να εξασφαλίσω τα προς το ζην;" είναι κουβέντες που έχουν ειπωθεί από freegans.

"Στα σκουπίδια των μεγάλων Super Markets είναι πολύ πιθανό να βρείτε ακόμη και κλειστές συσκευασίες γευμάτων που δεν έχουν λήξει. Κάποιες φορές, τα Super Markets πετούν ολόκληρες συσκευασίες τροφίμων επειδή έχει σκιστεί η συσκευασία ή έχει σπάσει ένα αυγό, για παράδειγμα, σε μια συσκευασία των έξι, με αποτέλεσμα να κολλάει. Όμως τα τρόφιμα είναι πεντακάθαρα και ποτέ δεν έχω αρρωστήσει, ακόμη και μετά από γεύματα με τρόφιμα που έχουν λήξει μια ή δυο εβδομάδες σε σχέση με την επιγραφή στη συσκευασία", τονίζει μια κοπέλα 21 ετών.

Ο Άνταμ Βάισμαν είναι 28 ετών, ακτιβιστής οικολόγος, ιδρυτής της επίσημης ιστοσελίδας του κινήματος, ζει στη Νέα Υόρκη, είναι υπεύθυνος για την άνθηση του κινήματος στη πόλη του και τονίζει ότι δεν έχει πεινάσει ποτέ. "Ο κόσμος υποθέτει ότι το φαγητό είναι χαλασμένο, αλλά έχουν άδικο. Υπάρχουν τόσα πολλά τρόφιμα που πετιούνται στα σκουπίδια, που είναι πραγματικά πολύ εύκολο να ζει κανείς κατ’ αυτό τον τρόπο". Και δεν πρόκειται μόνο για το φαγητό. "Έχω βρει επώνυμα ρούχα, ηχοσυστήματα και υπολογιστές που δεν έχουν κανένα πρόβλημα στη λειτουργία τους, και όλα αυτά, στα σκουπίδια". Ο ίδιος ορίζοντας το freegan, λέει πως πρόκειται για ανθρώπους που χρησιμοποιούν εναλλακτικές στρατηγικές ζωής, βασισμένες στην περιορισμένη συμμετοχή, στη συμβατική οικονομία και στην όσο το δυνατόν μικρότερη χρήση των φυσικών πηγών του πλανήτη.

Σε ιστοσελίδες στην Αμερική παρουσιάζονται διαδρομές για dumpster diving (δηλαδή για καταδύσεις στους κάδους), και συνταγές μαγειρικής αξιοποίησης των ευρημάτων.

Ας δούμε πρώτα το θέμα του κινήματος με μια φιλοσοφική διάθεση και στη συνέχεια πώς το freeganism υλοποιείται στην πράξη με το σλόγκαν τους "Low-impact living at minimal cost".


Εισαγωγή στη φιλοσοφία Freegan

Οι freegans είναι άνθρωποι που η καθημερινή τους διαβίωση, βασίζεται στο να μοιράζονται τους διαθέσιμους πόρους, να ελαχιστοποιούν τις καταστρεπτικές επιπτώσεις από την κατανάλωση που κάνουν οι ίδιοι, να μειώνουν και να επαναχρησιμοποιούν τα απόβλητα, αποδεσμευόμενοι με αυτόν το τρόπο από μια οικονομία που είναι προσανατολισμένη στο κέρδος. Οι freegans είναι απογοητευμένοι από το κοινωνικό και οικολογικό κόστος ενός οικονομικού μοντέλου, στο οποίο αξία έχει μόνο το κέρδος εις βάρος του περιβάλλοντος, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της προστασίας των ζώων.

Θεωρούν ότι η συμμετοχή τους σε αυτήν την οικονομία ως εργαζόμενοι ή ως καταναλωτές, είναι σαν μια σειρά από πράξεις συνεργίας ή συνενοχής. Είναι πράξεις που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αγαθών καθημερινής χρήσης, χωρίς όμως ποτέ να γίνεται λόγος για τις εταιρικές διαφημίσεις που μας επιτίθενται κάθε φορά που κοιτάζουμε μια διαφημιστική πινακίδα, ανοίγουμε ένα ραδιόφωνο ή μια εφημερίδα.

Σε μια κοινωνία που λατρεύεται ο ανταγωνισμός και η ιδιοτέλεια, οι freegans πιστεύουν σε τρόπους διαβίωσης σύμφωνους με την ηθική, την ελευθερία και την ευτυχία, μια διαβίωση που κινείται και επικεντρώνεται γύρω από την κοινότητα, και στην ιδέα ότι μια υγιής κοινωνία δεν πρέπει να λειτουργεί απομονωμένη.

Οι freegans πιστεύουν ότι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα και την ευθύνη να αναλάβουν και πάλι τον έλεγχο του χρόνου τους. Σε μια κοινωνία όπου πολλοί από εμάς εργάζονται ως συμβασιούχοι υπάλληλοι, κάνοντας μερικές φορές και άλλη εργασία για να τα βγάλουμε πέρα, οι διαφημιστές μας λένε ότι δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι ή επιτυχημένοι, χωρίς την αγορά των πρόσφατων καταναλωτικών αγαθών. Αντίθετα οι freegans πιστεύουν στην επισκευή και στη συντήρηση των αγαθών που κατέχουν, αρνούνται να αγοράσουν πράγματα που πραγματικά δεν χρειάζονται, αποκτούν μόνο αυτά που πραγματικά χρειάζονται και όσο είναι δυνατόν χωρίς κόστος.

Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας μειώνουν δραματικά τις οικονομικές τους απαιτήσεις, που θα τους επιτρέψει να εργάζονται λιγότερο χρόνο, να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στις οικογένειές τους, να προσφέρουν τον εαυτό τους στη κοινότητα και στον ακτιβισμό για μια κοινωνική αλλαγή ή απλά να απολαμβάνουν τη ζωή.

Με τη μειωμένη ανάγκη τους σε χρήματα, οι freegans μπορούν να είναι περισσότερο επιλεκτικοί στην εύρεση εργασίας και μπορούν να απορρίπτουν άλλες θέσεις, όταν θεωρούν ότι έτσι γίνονται συνένοχοι στην κακοποίηση των ζώων, στη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην καταστροφή του περιβάλλοντος.

Σε αυτό τον πολιτισμό αφθονίας, τεράστιες ποσότητες από ζωτικούς πόρους (όπως διατροφής και στέγασης) σπαταλούνται, ενώ άλλες ανάγκες εκατοντάδων εκατομμυρίων μένουν ανεκπλήρωτες. Όλοι οι τρόποι κατανάλωσης αγαθών, από DVD έως εφημερίδες και τρόφιμα, παράγονται με μικρό κόστος ενώ πωλούνται σε υψηλές τιμές και παραμένουν απούλητα σε μεγάλες ποσότητες από τους παραγωγούς και τους εμπόρους, που σκόπιμα δημιουργούν αποθέματα για να μην χάσουν μια πιθανή πώληση, με αποτέλεσμα στο τέλος να απομακρύνονται τα αδιάθετα προϊόντα ως κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το κόστος αυτό οι επιχειρήσεις τροφίμων το μεταφέρουν στους φορολογούμενους, χαρακτηρίζοντάς το παραπλανητικά ως "αλλοιωμένα".

Σε μια κοινωνία όπου επιχειρηματική επιτυχία σημαίνει διατήρηση και αύξηση της υπάρχουσας πελατείας, προωθούνται τα προϊόντα "μιας χρήσης", προϊόντα που είναι φτιαγμένα με κακής ποιότητας υλικά για να εξασφαλίσουν ότι οι καταναλωτές θα τα αντικαταστήσουν αφού το κόστος των ανταλλακτικών τους ωθεί να αγοράσουν νέα προϊόντα αντί να τα επισκευάσουν.

Η βιομηχανία μόδας πείθει τους καταναλωτές ότι η περσινή ένδυση είναι εκτός στυλ. Οι κατασκευαστές υπολογιστών εισαγάγουν νέα λειτουργικά συστήματα και λογισμικό τα οποία μεταφέρουν "επιπλέον αποσκευές", που θα εξασφαλίζουν την υποτυπώδη συνεργασία τους με τα παλαιότερα μηχανήματα. Βομβαρδιζόμενοι οι καταναλωτές με διαφημίσεις, πετάνε τις οθόνες ηλεκτρονικών υπολογιστών και τις τηλεοράσεις για να αγοράσουν οθόνες LCD και πλάσματος, πετάνε τα παλιά τους ρούχα χάριν της νέας μόδας, χρησιμοποιούν πλαστικά μιας χρήσης και όχι αυτά που πλένονται στη συνέχεια αποθηκεύονται και μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, και όλα αυτά αυξάνουν τα μεγέθη στη ροή αποβλήτων.

Ο όγκος των αποβλήτων που παράγεται κατά τη διαδικασία παραγωγής, γεμίζει τους υπάρχοντες χώρους υγειονομικής ταφής και δεσμεύουν επιπλέον έδαφος για τη δημιουργία νέων χώρων. Η διαρροή των αποβλήτων ρυπαίνει το περιβάλλον, βλάπτει τη δημόσια υγεία, προκαλεί καρκίνους εξ’ αιτίας της διαρροής χημικών ουσιών και βαρέων μετάλλων, αυξάνονται τα ποσοστά άσθματος, και όλα αυτά με δυσανάλογες επιπτώσεις προς τους εργαζόμενους χαμηλού εισοδήματος, στις μαύρες και άλλες μειονότητες, οι οποίες στερούνται της πολιτικής επιρροής ώστε να εμποδίσουν τη μεταφορά των σταθμών αποβλήτων, των αποτεφρωτών και των χώρων υγειονομικής ταφής που κατασκευάζονται στην περιοχή τους. Οι freegans χρησιμοποιούν μεθόδους για να χρησιμοποιήσουν αυτά τα απόβλητα και να κρατήσουν τα αξιοποιήσιμα είδη έξω από τη ροή των αποβλήτων.

Οι freegans βλέπουν μια οικονομία βασισμένη στο πετρέλαιο ως οικολογικά καταστροφική και άρρηκτη με τις ένοπλες συρράξεις, με την κυριαρχία στον τρίτο κόσμο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και με τα συμφέροντα των πετρελαϊκών ομίλων. Προβλέποντας οι εμπειρογνώμονες ότι οι παγκόσμιες διαθέσιμες ποσότητες πετρελαίου θα εξαντληθούν εντός δεκαετίας, οι freegans πιστεύουν ότι πρέπει να αρχίσουν να στρέφονται από τώρα προς απλούστερες, περισσότερο τοπικές και λιγότερο σθεναρές οικονομίες, και να υποστηρίξουν επίσης τρόπους μεταφοράς που δεν στηρίζονται στο πετρέλαιο.

Πολλοί freegans βλέπουν παραλληλισμούς μεταξύ του είδος της κοινωνίας που επιθυμούν να δημιουργήσουν και των πρώτων πολιτισμών που βασίζονταν στη γεωργία και στην αναζήτηση τροφής, θεωρώντας τα ως εξαιρετικά μοντέλα ώστε να ζήσουν ευτυχισμένοι.

Πρόσφατα η ανθρωπολογία διέλυσε το μύθο ότι η ανθρώπινη ζωή των πρώτων πολιτισμών ήταν σύντομη και βίαιη, ακόμη και οι παραδοσιακοί πολιτισμοί κυνηγών-συλλεκτών, στη σύγχρονη εποχή απεικονίζουν ένα ευτυχισμένο και υγιεινότερο τρόπο ζωής από αυτό των πολιτισμένων κοινωνιών. Οι freegans βλέπουν την αναζήτηση τροφής ως έναν τρόπο επανασύνδεσης με τις ρίζες μας.

Οι freegans ονειρεύονται ένα μέλλον βασισμένο στην αυτάρκεια, στις βιώσιμες κοινότητες, όπου αποκτούν ζωτικής σημασίας πόρους με τρόπους που δεν εκμεταλλεύονται ανθρώπους, ζώα, γη και μοίρασμα αυτών των πόρων ελεύθερα για να αναγνωρισθεί ότι όλες οι ανάγκες είναι κοινές, και η συνεργασία δεν αναγνωρίζεται ως ανταγωνισμός αλλά ως δομή μιας χαρούμενης και ευτυχισμένης κοινωνίας.

Για τους freegans, ο καλύτερος τρόπος να πάρει μορφή αυτό το μέλλον είναι να τεθούν σε εφαρμογή σήμερα αυτές οι πράξεις.


Το Freeganism στην πράξη

Urban Foraging - Ανάκτηση των πεταμένων τροφίμων, βιβλίων, ειδών ένδυσης, προμηθειών γραφείου και άλλα αντικείμενα από καταστήματα λιανικής που περιοδικά αλλάζουν εμπορεύματα, εξεύρεση αξιοποιήσιμων επίπλων και συσκευών, εύρεση υπολογιστών σε γραφεία βιομηχανικών κτιρίων και άλλα πολλά. Οι freegans ανακτούν τα εμπορεύματα όχι με σκοπό το κέρδος, αλλά για να εξυπηρετήσουν τις δικές τους άμεσες ανάγκες και για να τα μοιραστούν με τους άλλους.

Free Sharing - Μοίρασμα του πλούτου, αντί της αύξησης των αποβλήτων. Στις λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου όπως της "Freecycle", ιστοσελίδες όπως το ελεύθερο τμήμα της "Craigslist", σε φιλανθρωπικές αγορές όπως της "Really, Really Free Market", το "Freemeet" και στις μόνιμες εγκαταστάσεις των "Free Stores", άνθρωποι δωρίζουν αντικείμενα που δεν θέλουν και άλλοι βρίσκουν πράγματα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν και όλα αυτά δωρεάν.

Repair Workshops - Επισκευές ποδηλάτων και επιδιορθώσεις ρούχων, εργαστήρια για να μάθουν και οι άλλοι να κάνουν το ίδιο, πεταμένα αντικείμενα που μπορούν να βρεθούν στον δρόμο και να επιδιορθωθούν.

Wild Foraging - Εντοπισμός συγκέντρωση και καλλιέργεια άγριων φυτών, τροφίμων και φαρμακευτικών φυτών, οπουδήποτε, σε ένα δάσος ή σε ένα πάρκο της πόλης. Σε μια κοινωνία όπου μας μαθαίνουν ότι τα τρόφιμα βγαίνουν από ένα κουτί, το Wild Foraging μας επανασυνδέει με την αντίληψη ότι τα τρόφιμά μας προέρχονται από τη Γη.

Squatting - Εύρεση εγκαταλειμμένων και ερειπωμένων κτιρίων και αποκατάσταση αυτών ώστε να χρησιμοποιηθούν ως κέντρα της κοινότητας και κατοικίες για τις χαμηλού εισοδήματος οικογένειες προσφύγων απ’ όπου δεν επωφελούνται τους τίτλους ιδιοκτησίας. Είναι πρόκληση για ένα οικονομικό σύστημα όπου οι άστεγοι παγώνουν μέχρι θανάτου στους δρόμους ενώ ιδιοκτήτες και δημοτικές αρχές αναπαύονται στα σπίτια τους.

Guerilla Gardening - Μετατροπή πολλών εγκαταλελειμμένων οικοπέδων που είναι διάσπαρτα από σκουπίδια σε πανέμορφους κήπους στις αστικές γειτονιές. Οι κήποι είναι καταφύγια άγριας ζωής στις αστικές περιοχές και επιπλέον επιτρέπουν στις κοινότητες να κάνουν τις δικές τους καλλιέργειες φρούτων και λαχανικών στις γειτονιές.

Eco-friendly Transportation - Οι freegans βλέπουν τα αυτοκίνητα και την οικονομία που στηρίζεται στο πετρέλαιο ως μια κοινωνική και οικολογική καταστροφή και προωθούν περισσότερο βιώσιμες μεθόδους μεταφοράς. Η ποδηλασία είναι υγιές, δεν ρυπαίνει και δεν απαιτεί κόστος καυσίμων. Επιπλέον συνεχίζουν την παράδοση, χρησιμοποιώντας το ωτοστοπ και τη χρήση των εμπορικών αμαξοστοιχιών. Οι freegans που αναγκαστικά κινούνται με αυτοκίνητα, αποφεύγουν την εξάρτηση από το πετρέλαιο, μετατρέποντας τους κινητήρες ντίζελ να κινούνται με ζωικό λίπος που προμηθεύονται από εστιατόρια, μετατρέποντας έτσι ένα απόβλητο προϊόν σε ένα οικολογικό και φιλικό καύσιμο. Για διαδρομές μικρών αποστάσεων, οι freegans είναι ευτυχισμένοι απλώς με το να περπατήσουν.

Αποφεύγοντας τα είδη μιας χρήσης - Οι freegans πιστεύουν ότι τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να έχουν σχεδιαστεί για μακροζωία. Οι freegans χρησιμοποιούν υφασμάτινες αντί για χάρτινες πετσέτες και όχι κούπες και κύπελλα μιας χρήσης. Κατά τη διαδικασία αυτή εξοικονομούνται χρήματα και διατηρούνται οι φυσικοί πόροι.

Αποφεύγοντας την υπερκατανάλωση και εργαζόμενοι λιγότερο - Οι freegans αντιστέκονται στο βομβαρδισμό των διαφημίσεων που μας λένε ότι μπορούμε να βρούμε την ευτυχία και τον αυτοσεβασμό μας στα ράφια των καταστημάτων. Με την αγορά λιγότερων πραγμάτων για τις βασικές ανάγκες και χωρίς να πληρώνουν χρήματα, οι freegans είναι σε θέση να εργάζονται λιγότερο ή καθόλου. Αυτό δεν εντάσσεται στην τεμπελιά, αλλά στην επιθυμία τους να αφιερώνουν το χρόνο τους στην υπηρεσία της κοινότητας, στον ακτιβισμό, στη φροντίδα της οικογένειας, στην ευγνωμοσύνη προς τη φύση και στην απόλαυση της ζωής.

Διασκέδαση και Εκπαίδευση - Οι freegans παρακολουθούν και μοιράζονται πληροφορίες σχετικά με τις ελεύθερες εκδηλώσεις, συγκεντρώσεις, εκπαιδευτικές συναντήσεις, δωρεάν εκπαιδεύσεις, πεζοπορίες, εργαστήρια που διδάσκουν συγκεκριμένες δεξιότητες, συναυλίες, συζητήσεις και άλλες δραστηριότητες ομάδων, όπου μπορούν να διδαχθούν και να έχουν αρκετό ευχάριστο χρόνο χωρίς να δαπανήσουν χρήματα. Οι freegans μπορούν να βρουν τις εκδηλώσεις και τις δραστηριότητες αυτές σε λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, σε δωρεάν ημερολόγια και σε ιστοσελίδες όπως η www.freevents.org.

"Food Not Bombs" - Έτσι λέγονται ομάδες σε περισσότερες από 200 πόλεις που περισώζουν τρόφιμα που διαφορετικά θα πάνε χαμένα και τα χρησιμοποιούν για την προετοιμασία ζεστών γευμάτων στον δρόμο για να προωθήσουν την ιδέα του μοιράσματος των αγαθών και να ταΐσουν πεινασμένους ανθρώπους, προκαλώντας έτσι μια κοινωνία που μπορεί πάντα να πληρώνει για πολέμους, αλλά ποτέ δεν φαίνεται να μπορεί να κάνει το ίδιο και για τη τροφή.



Εάν ήμουν 20 χρονών, τότε που η διατροφή μου ήταν κυριολεκτικά δύο τυρόπιτες την εβδομάδα και τις περισσότερες φορές χωρίς φράγκο στη τσέπη, θα τολμούσα να δοκιμάσω αυτόν τον τρόπο ζωής, τώρα με το βάρος των υποχρεώσεων στη πλάτη και με το κεφάλι σκυφτό ακολουθώ το μονόδρομο που το σύστημα με οδηγεί, παραδέχομαι ότι δεν το τολμώ. Πιστεύω ότι αν με λίγη προσπάθεια ακολουθούσαμε τις βασικές αρχές του κινήματος, το αποτέλεσμα θα ήταν εντυπωσιακό.

Συνοδεία Μουσικής: Επιλoγή από το POSTCAST η αντίστοιχη ανάρτηση, με τους Pulp να ερμηνεύουν δυνατά το Common People (Live at Glastonbury), καλή ακρόαση!